De bevrijding van de jonkvrouw
Christja Mees-Henny
St. Joris, de jonkvrouw en de draak
In de legende van Sint Joris wordt een jonkvrouw, een koningsdochter uitgeleverd aan een giftige draak om verslonden te worden. Sint Joris wist de draak in de naam van Christus te verwonden om haar te kunnen redden en sprak tot de jonkvrouw: "neem uw gordel en werp die om de hals van de draak!"
Zij deed, zoals haar gezegd werd, en de draak volgde haar als een tam hondje naar de stad.(Op verschillende oude schilderijen is de koningsdochter afgebeeld met de draak aan een lijntje.) Pas nadat de koning, en met hem het hele volk, zich had laten dopen, doodde Sint Joris de draak.
De legende vertelt verder: De koning liet ter ere van de jonkvrouw Maria en Sint Joris een kerk bouwen. Op het altaar ontsprong een bron die alle zieken die er van dronken weer gezond maakte.
Wie is deze jonkvrouwelijke koningsdochter die van haar ondergang gered wordt door een ridder St. Joris?
Mannelijk en vrouwelijk
In de beeldentaal van volkssprookjes is het een gegeven dat de vrouwelijke personen in het verhaal ziele aspecten van de mens vertegenwoordigen.
De mannelijke personen staan voor het Ik, de individualiteit, activiteit en geestkracht.
De mensenziel in verbinding met de ziel van de wereld
Vanuit deze zienswijze kunnen we ook naar de legende van Sint Joris kijken: De jonkvrouw vertegenwoordigt daarin de zuivere, serene, onbevlekte wijsheid (de Sophia) van de door de draak niet aangetaste mensenziel die in ieder mens schuilt, en die met de ziel van de hele wereld verbonden is. Anima mundi werd zij genoemd. Koninklijk is zij omdat iedere mensenziel van geestelijke oorsprong is.
Alchemie en Rozenkruisers
Het was het streven van de Rozenkruisers (een beweging in de middeleeuwen die tot ver in onze tijd en in de Antroposofie door werkt) om door meditatie, en verhoogde werking van morele zielekrachten achter de maya van de materie te komen en om de essentie van alles in de wereld te kunnen schouwen.
De alchemisten in de middeleeuwen noemden de wereld-scheppende geest die in de materie verborgen en gevangen zit: de prima materia, de terra sancta of: reine jonkvrouw aarde.
De jonkvrouw wordt echter bedwelmd door giftige drakenadem. De mensenziel in deze tijd zou je ook vergiftigd kunnen noemen, de giftige adem van de draak maakt een karikatuur van haar. Wat het zinnebeeld van schoonheid, zuiverheid, liefde, heelheid en gezondheid zou moeten zijn, verandert de draak in een ziekte waarvan de symptomen ook in onze samenleving vaak zijn waar te nemen in de vorm van egoïsme, depressie, wreedheid, geweld, afwezigheid van schoonheid en een verlies van bezieling. De wereld om ons heen lijkt ontzield en de eigen ziel is vaak verlamd, uitgehongerd en voelt zich gevangen.
St. Joris
Alleen geestkracht, het Ik van Sint Joris onder leiding van Michael in onszelf (Joris betekent de waakzame) kan onze eigen ziel en daarmee de ziel van de wereld redden. Om evenwicht en gezondheid te herstellen blijft ons niets anders over dan ons in te zetten voor de bedreigde ziel van de hele wereld die immers een eenheid vormt met onze eigen bedreigde ziel. Daarbij is elk klein initiatief, en uit het hart bijgedragen meditatie of gebed, waardevol. Ziel en de bezieling in de wereld willen weer in haar oorspronkelijke geestelijke zin gezien en begrepen worden, en daardoor kan de jonkvrouw worden gered.
Hoe is redding mogelijk?
We zouden kunnen oefenen om van de hypothese uit te gaan dat het leven een mysterie is dat alleen in beelden benaderd kan worden. Beeldentaal is immers zielentaal.
De Sophia
Deze benadering voert naar de Sophia die de wereldziel (wijsheid) representeert. Sophia door wie alles in de uiterlijke wereld een innerlijke ziele-kwaliteit heeft. De dingen van de wereld hebben namelijk wat te vertellen. Alle dingen zijn bezield.
Het uitgangspunt van een ziele-therapie kan een beschouwing van de moderne wereld zijn in termen van gelijkenis, beeld, verhaal en droom (zie Robert Sardello). In de diepte van de eigen ziel ligt de kracht van de Sophia, de jonkvrouwelijke wereldziel die alles kan vernieuwen.
Zij is er altijd geweest, maar is vergeten en verwaarloosd; zij kan weer in de huidige wereld opgespoord worden, opdat we uit haar wijsheid leren putten. Alleen onze eigen bewuste ik (St.Joris) kan haar weer tot leven brengen door te proberen weer levend te gaan denken, dwz proberen in de uiterlijke wereld de innerlijke ware betekenis te zien.
Imaginaties-Inspiratie-Intuitie
Het denken in beelden is de eerste stap naar het leven met realiteiten in een geestelijke wereld en wordt het denken in imaginaties genoemd. Bij het denken in imaginaties is het belangrijk om steeds met een vraag naar de beelden te kijken en je voor een uitspraak van de geestelijke wereld open te stellen.
Het antwoord kan dan in een metafoor oplichten. Uit het denken in imaginaties kan inspiratie ontstaan en uiteindelijk de intuïtie, dwz: Het met de ziel één worden, het versmelten, met de opgenomen beelden tot in de daad.
Het lijkt allemaal heel hoog verheven en onbereikbaar ver, maar als we naar de beelden in de natuur, schilderijen, de bijbel, biografie of sprookjes als metafoor kijken, hebben we voortdurend een uiteenzetting met de scheppende mensenziel die de eenheid tussen de uiterlijke en de innerlijke wereld 'hersteld' wil beleven.
Aan de ene kant confronteert de grimmige uiterlijke wereld ons met onze eigen onvolmaakte duistere ziel wat bijna onverdraaglijk is, aan de andere kant kunnen momenten van werkelijke verbondenheid met andere mensen en dingen ons herinneren aan een geluksgevoel van de ziel. Een geluksgevoel dat zijn oorsprong heeft in de eenheid en harmonie van het paradijs. De lichtkracht van ziel en het ik zijn van geestelijke aard en hebben het vermogen om steeds weer opnieuw de uiterlijke materie te doordringen en draken, duisternis die de draken ons aandoen of bezorgen, te overwinnen door verbeelding en harte-krachten.
De dame en de eenhoorn
Op een van de 15de-eeuwse tapijten in het Musé Cluny te Parijs is een prachtige afbeelding te zien van een jonkvrouw die in haar spiegel de eenhoorn spiegelt. Het is een beeld dat het denken en leven in eenheid met de hele wereld toont (de éénhoorn) en tegelijkertijd het beleven van de eigen individuele ziel.
De gordel
De gordel van de jonkvrouw om de hals van de draak kan de draak temmen.
Wat zegt het beeld van de gordel? Het is de allesomvattende gordel van de ziel die de ziel met de wereld in eenheid verbindt.
De omvatting van onze ziel met de ziel van de wereld weer door eigen individualiteit te leren beleven, wekt verantwoordelijkheidsgevoel en dat is toch de eerste kwaliteit die wij t.o.v. de wereld moeten ontwikkelen wil de draak overwonnen worden.
Een meditatie van Rudolf Steiner kan een wegwijzer zijn:
Wanneer in de spiegel van de mensenziel
de gehele gemeenschap kan leven
en in de gemeenschap leeft, de kracht van elk individu,
dan brengt dat de mensheid genezing.
Literatuur
- Die Dame zwischen Löwe und Einhorn.
Meditationsbilder.
Vom Erdenweg des Menschen und der Menschheit.
Gertraud Sternke. - De tapijten van La dame et l'unicorne in Musé Cluny-te Parijs.
- Facing the world with soul
Robert Sardello - De magie van het alledaagse
Mircea Eliade - De chymische bruiloft van Christian Rosenkreutz-door Johan Valentin Andreae
Een Christelijke inwijdingsweg.
met commentaar van Bastiaan Baan.
© Het Zonnejaar 1980 - 2024