Michaël en de weegschaal

Alice Woutersen 

Ieder die vaak kerken en kerkjes bezoekt kent het beeld van het laatste oordeel uit de Apocalypse.

Michaël weegt het 'goede' en het 'kwade' in de menselijke ziel, en de duivel voert grijnzend de te licht bevonden zielen mee, terwijl de anderen met gevouwen handen, door engelen begeleid, hemelwaarts schrijden. Een uiterst zwart-wit beeld! In de Middeleeuwen was de gedachte aan reincarnatie taboe (afgeschaft in 543 tijdens het concilie van Constantinopel), dus moest men alles in één leven waarmaken. In wezen een onmogelijke opdracht, zeker voor wie zich innerlijk wil ontwikkelen tot een vrij mens. De enige hoop was Michaël, die met zijn staf de duivel weg kon duwen! (zie afbeelding)

Bekijk je het laatste oordeel, met in je achterhoofd het besef dat je steeds weer terugkomt op aarde, dan wordt het beeld anders. Aan het einde van de aardeontwikkeling zal er een scheiding komen tussen die zielen die verder mee kunnen gaan in de geestelijke ontwikkeling, en diegenen die zo verhard en verstard zijn, dat elke ontwikkeling onmogelijk is geworden. Zij hebben tijdens hun aardeleven de Christus-impuls niet opgepakt en belanden zo in de armen van de 'duivel'.

Rudolf Steiner spreekt in vele voordrachten over Christus en het werk van de 'duivel', Lucifer en Ahriman (denk aan het beeld van de Mensheidsrepresentant van Rudolf Steiner) door zijn vele aardelevens heen probeert de mens zich tot een wezen te ontwikkelen dat vanuit de vrijheid (daar hij zijn Ik in zichzelf draagt) de Liefde kan vervolmaken en de harmonie met de kosmos herstellen. Deze ontwikkelingsmogelijkheid heeft de mens te danken aan de 'tegenstandersmachten' Lucifer en Ahriman en hun gevolg, en aan de krachten die Christus de mens schenkt, en de begeleiding vanuit de geestelijke wereld (engelen, aartsengelen enz.).

In onze tijd draagt de mens de mogelijkheden in zich door onbevangen waarnemen en geschoold denken de werking van Lucifer en Ahriman te zien. Zowel het onbevangen waarnemen (dus niet gekleurd door allerlei vooroordelen) als het zuiver leren denken vraagt veel oefening.

Lucifer probeert op allerlei manieren de mens los te maken van de werkelijkheid van ons aardebestaan; hoogmoed, doorgeslagen idealisme, beter weten zonder werkelijk inzicht, zweverigheid, allerlei godsdienstige stromingen en sekten die de werkelijkheid uit het oog verliezen, zijn het gevolg.

Ahriman daarentegen probeert ons te doen geloven, dat alleen het zicht-, weeg- en meetbare de werkelijkheid is, bij voorbeeld in wetenschap, techniek en vaak ook in de politiek. Cijfers bepalen wat er gebeurt.

Kijken we weer naar Michaël met de Balans, dan zien we opeens dat hij daar staat als voorbeeld! Wij mensen moeten zelf deze balans in handen nemen en zorgen dat de naald omhoog wijst. Dat wil zeggen dat wij de impulsen van Lucifer en Ahriman zo in onszelf in evenwicht moeten brengen, dat wij Christus in onszelf kunnen ontmoeten. Het rusten in jezelf, je in harmonie voelen: dit beleven kennen wij allemaal; we voelen ons dan gelukkig, het is gelukt. Michael wil ons helpen dit evenwicht te vinden.

Ons hart is de weegschaal. Alleen op aarde kunnen wij in volle vrijheid leren waarnemen, denken en voelen met ons hart. A. de Saint Exupéry verwoordt dit ook in zijn 'De Kleine Prins'. Want juist op de aarde leert de Kleine Prins: "Alleen met je hart kun je goed zien, het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar." En juist dit 'wezenlijke' is datgene wat wij zoeken. Dat is ontwikkeling.

© Het Zonnejaar 1980 - 2024